«یاد قدیما بخیر»، «هر سال به از پارسال»، اینها جملاتی هستند که هرگاه چند ساعتی را با بزرگ‌ترها می‌گذرانیم از دهانشان می‌شنویم. از قدیم می‌گویند و صفا و صمیمیت آن روزها، از خانه‌های قدیمی، خانه‌های خشت و گلی با حیاطی سرسبز و حوضچه‌ای فیروزه‌ای در وسط حیاط. حوضی با‌ آب زلال و چند ماهی قرمز که از این سو به آن سو می‌رفتند حوضی که دور تا دو آن را گلدان‌های کوچک شمعدانی احاطه می‌کرد؛ حوضی که نه فقط شب عید بلکه در همه طول سال مهمانانی عزیز و دوست داشتنی داشت.
مهمانانی کوچک و زیبا، ‌مهمانانی که نه برای تجملات و خودنمایی و نه برای زیبا کردن دکوراسیون حیاط خانه بلکه به عنوان نمادی از زندگی و شادابی در حوض خانه‌های قدیمی، صفا و صمیمیتی دیگر به خانه ما می‌بخشیدند. خیلی از ما هنوز یاد و خاطره حوض فیروزه‌ای و ماهی گلی‌‌های خانه پدر بزرگ و مادربزرگ را در ذهن داریم. حیاط‌های کوچکی که با معجزه محبت و دوستی آنقدر وسعت می‌یافتند تا شب‌های عید همه اهل فامیل را در خود جا دهند و ماهی گلی‌‌های حوض فیروزه‌ای شاهد این صفا و دوستی بودند.
امروز شاید خیلی از آن خانه‌های کوچک و با صفا جای خود را به برج‌های چندین واحدی داده باشند و پدربزرگ و مادربزرگ در یکی از واحدها به یاد خاطرات شیرین گذشته زندگی کنند. امروز شاید به جای حوض فیروزه‌ای وسط حیاط با ماهی گلی‌‌های کوچک و زیبا در سالن پذیرایی آپارتمان حیاطمان یک آکواریوم بزرگ و مجلل داشته باشیم؛ آکواریومی که انواع و اقسام ماهی‌های گران‌قیمت و رنگارنگ را در خود جای داده، گاهی وقت‌ها سعی کرده‌ایم قسمتی از دریا را به خانه‌هایمان بیاوریم. دریایی با دیوارهای شیشه‌ای، با همان مرجان، شقایق، حلزون و ستاره دریایی، با همان ماهی‌های آب شور یا شیرین. شاید می‌خواهیم در میان این زندگی ماشینی و صنعتی، آرامش دریا را با این آکواریوم به خانه‌هایمان بیاوریم، غافل از اینکه شاید این قفس شیشه‌ای آرامشی را برای ما به ارمغان نیاورد.
سفره هفت سین در کنار آکواریوم
مطابق هر روز صبح از خواب بیدار شدم. به طرف پنجره رفتم و پرده را کنار زدم تا صورت خورشید را دیده و سلامی به روز نو بدهم.
لبخندی شیرین بر پرتو آفتاب می‌درخشید. صدای پای زمستان سنگین شده بود و نغمه شاد گنجشک‌ها خبر از رسیدن بهار می‌داد.
بهار همچون همیشه با کوله‌باری از مهر و آشتی، سبزی و زندگی و امید در راه بود و آمدنش چون هر سال باز عشق و شور را در رگ‌های یخ بسته زمین و زمان جاری می‌کرد.
با نزدیک شدن بهار تصمیم داشتم برای عید امسال تغییر و تحول اساسی در خانه به وجود بیاورم و همچون دختر خاله و پسردایی و دختر عمه، من نیز برای خانه‌مان یک آکواریوم بزرگ، زیبا و مجلل درست کنم. می‌خواستم امسال عید وقتی مهمان‌ها برای عید دیدنی به خانه‌مان می‌آیند با دیدن قصر بلورینی که برای ماهی‌‌مان ساخته‌ام حسابی حس حسادتشان تحریک شود.
اصلاً دوست داشتم برای سر سفره هفت سین به یک ماهی گلی ساده و کوچک در تنگ بلورین اکتفا نکنم، بلکه این بار سفره هفت سین را در کنار آکواریوم و ماهی اسکار، سامورایی، گربه ماهی، دلقک ماهی و ... پهن کنم.
به قول معروف شال و کلاه کرده و تصمیم گرفتم برای جمع‌آوری اطلاعات و خرید وسایل و آماده کردن آکواریوم مورد نظر به چند مغازه آکواریوم سر بزنم.
در میان سلول‌های بلورین
ماهی‌های کوچک و بزرگ در فضای تنگ آکواریوم به این طرف و آن طرف می‌روند. اگر چه افرادی مثل من مبهوت زیبایی و حرکات نرم و جذاب ماهی‌ها می‌شوند اما به نظر می‌رسد این فضا آنقدر برای خود ماهی‌ها تکراری شده که برخی دیگر علاقه چندانی به بالا و پایین رفتن در آکواریوم ندارند و برای لحظات نسبتاً طولانی بی‌تحرک مانده و به جایی خیره می‌شوند. کسی چه می‌داند شاید این ماهی‌ها با چشم بازخوابیده‌اند و در خواب نازکشان دریا را می‌بینند. برخی بسیار کوچک و زیبا هستند، انگار نقاشی چیره دست با قلمویی هفت رنگ پولک و بال‌هایشان را تزئین کرده است.
اما بعضی دیگر چهره‌ای خشن و عصبانی دارند. بعضی‌ها همچون ما انسان‌ها کنجکاوانه به طرفت می‌آیند تا ببینند از آنها چه می‌خواهی و برخی دیگر به محض نزدیک‌شدن به قفس بلوریشان، فرار کرده و از تو دور می‌شوند.
«حسین - ف» از آکواریوم داران با تجربه است که چند سالی را به این شغل گذرانده وقتی از او درباره هزینه درست کردن یک آکواریوم می‌پرسم، می‌گوید: یک آکواریوم یک متری با تزئینات خیلی ساده حدود 60-50 هزار تومان هزینه دارد. وی با بیان اینکه آکواریوم‌ها در دو نوع برای ماهی‌های آب شور و ماهی‌های آب شیرین، آماده‌سازی می‌شود، می‌افزاید: آکواریوم آب شور تخصصی تر بوده و طبیعتاً‌ هزینه ساخت و نگهداری از ماهی‌‌‌های آب شور بالاتر است. ساخت یک آکواریوم آب شور با تزئینات و ماهی می‌تواند تا حدود 10 میلیون تومان هزینه در برداشته باشد. گران‌ترین آکواریومی را که خودش درست کرده یک آکواریوم آب شور 6 میلیون تومانی که به سفارش یکی از ارگان‌ها بوده است.
«حسین - ف» در رابطه با قیمت ماهی‌های آکواریومی می‌گوید: ماهی‌ها از جفتی 1500 تومان هستند تا ماهی‌های آب شور مثل کوسه که چیزی حدود یک میلیون و سیصد هزار تومان قیمت دارند.
«فرید – م» فروشنده دیگر ماهی‌ها و وسایل آکواریومی در رابطه با مشتریان و افراد دوستدار نگهداری از ماهی‌های آکواریومی می‌گوید:‌ تقریباً از همه طیف سنی و همه جور آدمی مشتری دارم. اغلب افراد علاقه‌مند به نگهداری از ماهی‌های آکواریومی، افرادی آرام و مؤدب هستند. وی می‌افزاید: اگرچه افرادی با درآمد متوسط یا ضعیف هم در بین مشتریان دیده می‌شوند اما اکثریت آنها از لحاظ اقتصادی از طبقه متوسط رو به بالا هستند و از لحاظ سنی نیز بیشتر جوانان، متقاضی خرید و نگهداری از ماهی‌های آکواریومی هستند.
«مصطفی- ش» جوانی 27 ساله است که می‌گوید: سه سال است آکواریوم دارد. وی می‌گوید: آکواریوم خیلی جذابیت دارد و معمولاً در پذیرایی خانه ما گذاشته می‌شود تا بیشتر در چشم باشد و به قول معروف خانه را شیک‌تر کند.
سارا- ن 20 سال است که آکواریوم دارد. او معتقد است نگهداری از حیوانات خانگی به‌ویژه ماهی‌ها به انسان احساس آرامش می‌دهد. ارضای حس کنجکاوی دلیل دیگر او برای نگهداری از ماهی‌های آکواریومی است. وی‌ می‌گوید: موجودات زیر آب نسبت به موجودات روی زمین ناشناخته‌تر هستند. ضمن اینکه نگهداری از ماهی‌ها نسبت به سایر حیوانات خانگی دردسر کمتری دارد. حسین- ف درباره علت روی آوردن به این شغل می‌گوید: علاقه شخصی خودم بود. وی معتقد است تاکنون دو آکواریوم مشابه درست نکرده و هر کدام از آکواریوم‌هایی که درست می‌کند برایش جذابیت خاصی دارد.
وقتی از او سؤال می‌کنم ماهی قرمز شب عید با ماهی‌های گران‌قیمت آکواریومی برایش چه فرقی دارد؟ می‌گوید: برای من هیچ تفاوتی ندارد. من آن ماهی که ساده‌ترین نوع ماهی گلدفیش است را هم به اندازه‌ ماهی‌های گران‌قیمت دوست دارم. تفاوت این ماهی‌ها با همدیگر در شرایط نگهداری‌شان است که برخی حساس‌تر و آسیب‌پذیرترند و برخی دیگر صبورتر و بی‌دردسرترند. پس از صحبت با چند فروشنده ماهی و چند نفر آکواریوم‌دار تصمیم می‌گیرم دوباره در میان مغازه‌های آکواریوم فروشی چرخیده و ماهی‌ها را ورانداز کنم. ماهی‌هایی که همیشه چشمانشان باز است و با باز و بسته کردن لب‌هایشان آوایی را نجوا می‌کنند. آوایی که گوش ما انسان‌ها برای شنیدن و فهمیدن آن زیادی سنگین است.
قفسی که به ما آرامش می‌دهد
در میان دیوارهای شیشه‌ای می‌گشتم و به ماهی‌های رنگارنگی که در آن سوی دیوار به این سو آن سو می‌رفتند نگاه می‌کردم. آکواریوم جزو دکوراسیون هر خانه‌ای نیست. چرا باید از ساختن قفسی برای موجودات زنده لذت ببریم؟ چرا یک جاندار باید تبدیل به بخشی از دکوراسیون منزل یا مرکز خرید شود؟
دکتر شهرام وزیری روانشناس و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد واحد رودهن می‌‌گوید: مسائل مختلفی که زندگی ماشینی در خانواده‌ها ایجاد کرده از جمله فاصله گرفتن افراد از یکدیگر و سخت بودن مراودات انسانی و نیاز انسان به یک موجود زنده که بتواند همیشه باشد سبب می‌شود افراد غیر از موضوعات انسانی به سراغ نگهداری از حیوانات نیز بروند.
دکتر اقلیما، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران نیز با تأکید بر کمرنگ شدن نقش خانواده و تنها شدن افراد معتقد است، آکواریوم به عنوان یک سرگرمی می‌تواند به فرد احساس آرامش و مفید بودن بدهد. وی‌ می‌گوید: از آنجایی که جوانان تفریح و سرگرمی خاصی ندارند رو به این مسائل می‌آورند و خانواده‌ها نیز برای کنترل بهتر فرزندانشان ترجیح می‌دهند تا برای پر کردن اوقات فراغت آنها، برایشان سرگرمی‌هایی چون آکواریوم درست کنند. دکتر اقلیما معتقد است اگر ماهی گلی سفره هفت سین نمادی از زندگی و شادابی بود، آکواریوم‌های بزرگ و پرزرق و برق امروزی، نمادی از تنهایی انسان در جامعه امروز است. آکواریوم نمادی از یک نیاز است؛ نیاز به یک همدم و هم‌صحبت.
تجمل‌گرایی، مدگرایی و چشم و هم‌چشمی
شاید گرایش خیلی از ما به انجام بسیاری کارها فقط از روی علاقه و حتی نیاز نباشد. مدگرایی، چشم و هم چشمی و تجمل‌گرایی سبب می‌شود تا ما سعی کنیم همانند دیگران باشیم. در واقع می‌خواهیم از کسی کم نیاوریم. دکتر وزیری معتقد است: ریشه بسیاری از رفتارها را در مدگرایی و چشم و هم‌چشمی می‌توان جست‌وجو کرد. یکی از این رفتارها نیز گرایش جوانان و خانواده‌ها به سمت داشتن آکواریوم به عنوان بخشی از دکوراسیون منزل یا به عنوان دکوراسیون عمومی برای پر کردن اوقات فراغت و تنهایی است.
دکتر وزیری ضمن تأکید بر اینکه داشتن آکواریوم لزوماً نمی‌تواند بیانگر یک خلأ باشد، می‌گوید: شاید جوان و نوجوان یا هر فردی تعلق، معنا یا تشخص را در داشتن یک آکواریوم جست‌‌وجو کند. وی می‌افزاید: وقتی فرد در یک دوره‌های خاصی نمی‌‌تواند به موفقیت دست یابد، طبیعی است که فعالیت‌های دیگری را تجربه می‌کند و به قول روانشناسان در یک وضعیت جبرانی قرار می‌گیرد. دکتر وزیری معتقد است اگر داشتن آکواریوم بنا بر علاقه شخصی فرد باشد مشکلی وجود ندارد. مشکل آنجایی شکل می‌گیرد که این آکواریوم وسیله‌ای برای معرفی فرد شود و به آن ببالد. این استاد دانشگاه با اشاره به برنامه‌ریزی مناسب و به دور از شعار برای جوانان و نوجوانان می‌گوید: این برنامه‌ها باید بتواند اوقات فراغت افراد را پر کند، در غیر این صورت جوان به دنبال تفریحات و سرگرمی‌هایی از این قبیل می‌رود که خود می‌تواند نشان از روابط کمرنگ داخل خانواده باشد و از طرفی پرداختن به این سرگرمی‌ها می‌تواند جلوی برخی از روابط خانوادگی را بگیرد.
جشن سال نو در کنار ماهی گلی تنگ بلور
این بار نه از یک محله بالاشهری و اعیان‌نشین و نه از مقابل یک مغازه آکواریوم شیک و مجلل، بلکه از یک محله پایین شهری و نسبتاً فقیرنشین سردرآورده‌ام، محله‌ای با کوچه‌های تنگ و شلوغ. از کنار چند مغازه عبور می‌کنم. مغازه‌هایی که محل فروش ماهی‌های زینتی نیستند. یکی بقالی و دیگری میوه‌فروشی است.
اما هر کدام یک لگن بزرگ را روی چهار پایه‌ای گذاشته‌اند. لگنی که بیشتر از آب در خود ماهی گلی جای داده است.
ماهی‌های کوچکی که در چند قطره آب داخل لگن هیچ اکسیژنی برای نفس کشیدن ندارند و ناچارند سرشان را از آب بیرون آورده و از هوای آلوده شهر ما کمی اکسیژن طلب کنند. جمع زیادی از کودکان دور تا دور فروشنده ماهی‌ها را احاطه کرده. برخی دست‌هایشان را در جیب فرو برده و به دنبال پولی برای خریدن ماهی می‌گردند و برخی دیگر برای آنکه پول خرید ماهی را جور کنند تمام جیب‌های لباسشان را زیر و رو می‌کنند. بعضی هم که انگار پولی ندارند، کناری ایستاده و با حسرت پک زدن ماهی‌ها را در سطح آب تماشا می‌کنند. نگاه حسرت‌آلود پسربچه‌ای نظرم را بیشتر جلب می‌کند. تصمیمم را می‌گیرم. امسال هم می‌خواهم در کنار ماهی گلی تنگ بلور سال تحویل را جشن بگیرم. مصمم به سمت فروشنده ماهی می‌روم. ماهی‌فروش ماهی‌هایی را که انتخاب کردم در پلاستیکی که کمی آب در آن ریخته می‌اندازد و به دستم می‌دهد. نگاهم دوباره به روی پسربچه می‌چرخد. به سمتش می‌روم و پلاستیک ماهی‌ها را به دستش می‌دهم. با نگاهی سپاسگر به رویم لبخند می‌زند و شروع می‌کند به دویدن به طرف خانه. من آرامشم را در لبخند آن کودک به دست آوردم، می‌روم تا برای سفره هفت‌سین ماهی دیگری بخرم.

  انتهای خبر / پایگاه اطلاع رسانی جوان / کد خبر 115375

منبع ما : http://www.javanonline.ir/Nsite/FullStory/?Id=115375