گزارشی خواندنی از تلاشBBC ضد نهضت ملی شدن صنعت نفت

خبرنامه دانشجویان ایران: با آنکه در سال 1927دولت انگلستان اولین رادیو خود را با نام "پایگاه تبلیغات گسترده بریتانیا BBC" را تأسیس کرده بود اما برای کاستن از هجمه تبلیغاتی آلمان ها در جنگ جهانی دوم، بخش بین المللی خود که "سرویس جهانی" نام داشت را تاسیس کرد.

به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»، با توجه به گرایش سیاسی رضاشاه به هیتلر و مقارن با حملات متفقین به ایران، برنامه زبان فارسی رادیو بی بی سی تاسیس شد که عمده هدف آن آماده سازی ذهن ایرانیان برای برکناری رضاشاه از سلطنت بود.

در آن زمان قهوه خانه ها و کافه های ایران مملو از جمعیتی بود که هر روز به مدت 15دقیقه شنونده اخبار رادیو لندن و با صدای خانم M. Lambton وابسته مطبوعاتی سفارت انگلیس در تهران و اشخاصی مانند "حسن بالیوزی" رئیس محفل بهائیان در لندن، بودند.

چرخش سیاست های رادیو لندن در گویش خبر که در مقطعی زمینه را برای برکناری رضاشاه از سلطنت بود دیری نپائید و با ورود متفقین به ایران این سیاست تغییر کرد تا جایی که "سر ریدر بولارد" در این خصوص می نویسد:

"این واقعیت تأسف آور بود که درست زمانی که ما احتیاج به همراهی و مساعدت مردم ایران در جنگ جهانی دوم را داشتیم، آنها به سرزنش ما بپردازند و از اینکه حامی شاه مورد تنفرشان بودیم اظهار گله مندی کند، ولی این وضع دیری نپایید و ما توانستیم با آغاز پخش برنامه های فارسی از لندن و دهلی تا حدود زیادی بر این مشکل فائق آئیم و با تکذیب شایعات بی اساس و مطلع نمودن و پاسخ گفتن به بسیاری از سئوالات مربوط به رضاشاه ذهن مردم را نسبت به حقایق روشن سازیم"!

با تبعید رضا شاه و ورود متفقین به ایران رادیو زبان فارسی بی بی سی، بتدریج در اواسط سال های دهه بیست سیاست رادیو لندن با توجه به نیاز اقتصاد آن کشور به نفت ایران، به پخش برنامه های تفسیری در خصوص نفت ایران معطوف شد که هدفی جز بدست آوردن نفت ایران و تداوم استعمار انگلستان در ایران، دنبال نمی کرد.

با ملی شدن صنعت نفت ایران در 29 اسفند 1329/1951م رادیو بی بی سی در راستای سیاست های استعماری دولت بریتانیا به نفاق افکنی در میان ایرانیان و تحریک مخالفان دولت مصدق ادامه کار داد به طوری که رادیو لندن در صبح روز 23 تیر 1330/1951م همزمان با ورود اورل هریمن فرستاده مخصوص آمریکا به ایران که به منظور میانجی گری برای حل اختلافات انگلیس و دولت ایران به تهران آمده بود، در خبری گفت:

"امروز بعد از ظهر حوادث خونین در تهران روی خواهد داد و تعداد زیادی کشته خواهند شد"

که اتفاقا در همان روز حزب توده تظاهراتی علیه ورود هریمن به ایران و مداخله دولت آمریکا در مسئله نفت بر پا کرد که نه نفر کشته و دهها نفر زخمی شدند.

فردای آن روز رادیو بی بی سی ضمن تفسیر وقایع ایران گفت:

"فاجعه روز یکشنبه در تهران نشان داد که دکتر مصدق حاکم و مسلط بر اوضاع نیست و کمونیست ها در کمین هستند که ایران را ببلعند و اگر انگلستان پای خود را کنار بکشد، کار ایران تمام است"

با توجه به اهمیت موضوع نفت برای دولت بریتانیا 15 دقیقه به برنامه های روزانه رادیو لندن اضافه گشت، تا در جهت تغییر ذهنیت سوء ایرانیان نسبت به دولت بریتانیا گام بردارد که:

"این دارائی اگر در دل زمین می ماند ارزشی نداشت و این دولت انگلیس بود که با استخراج آن به آن بها داد"

با دو شکست پی در پی بریتانیا در سال 1331 در واقعه 30 تیر و نیز پیروزی ایران در دیوان بین المللی لاهه، دولت انگلستان که تمام ترفند های خود را چه از نظر تهدیدات نظامی، تحریم های اقتصادی و ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد مأیوس بود به این نتیجه رسیدند که بایستی کودتایی علیه حکومت ملی ایران به مرحله اجرا درآید که هدایت و بدست گرفتن افکار عمومی را رادیو لندن پی گیری می کرد.

شهربانی کل کشور (اداره کار آگاهی) دایره نگارستان در 27 تیر ماه 1331 در گزارش اخبار شب گذشته می نویسد:

"خلاصه اخبار مهم رادیو در شب گذشته

دیروز عصر جناب آقای دکتر مصدق استعفای خود را تقدیم داشته امروز مجلس محرمانه خصوصی در مجلس تشکیل و آقای حسین علاء وزیر دربار گزارش داد مجلس برای انتخاب نخست‌وزیر آتی شروع به مذاکره کرد . امروز عصر جلسه محرمانه نیز تشکیل شده تا در اطراف نخست‌وزیر آتی مذاکره کند.

آقای دکتر مصدق اظهار داشته چون وی پست وزارت جنگ و نخست‌وزیری را تواما تقاضا داشته و چون اعلیحضرت همایونی رد کرده است خوب است دولت دیگری تشکیل و منویات وی را برآورد از قرار معلوم آقای دکتر مصدق نه تنها پست وزارت جنگ بلکه همچنان فوق‌العاده مالی و اقتصادی را تقاضا کرده بود.

آقای دکتر مصدق لایحه‌ای به مجلس تقدیم داشته و خواسته بود چنین تقاضایی به وی داده شود؛ گفته می‌شود این تقاضاها مواجه با مخالفت گردیده حامیان آقای دکتر مصدق اصرار می‌ورزند که وی را مجددا در پست نخست‌وزیری نامزد کنند.

فرماندار نظامی طبق اعلامیه منتشره می‌گوید اطلاعاتی رسیده که طرحهایی برای ایجاد اغتشاش و آشوب ریخته شده لذا دستور داده شد مسئولین در مقامات نظامی با تمام وسایلی که در اختیار دارند جلب و از این طرح‌ها جلوگیری بعمل آید."

معاون وزارت امور خارجه فضل‌الله نبیل در اعتراض به اقدام رادیو لندن در نامه ای به سفارت می نویسد:

"وزارت امور خارجه
اداره سوم سیاسی
سفارت کبرای شاهنشاهی ایران – لندن
عطف به نامه شماره 791 موضوع گفتار رادیو لندن در تاریخ 20/11/1330 اشعار می‌دارد خواهشمند است ایرانی مزبور را که ضمن گفتار در تاریخ فوق نهضت ملی ایران را بی حاصل و ملی شدن صنعت نفت را به قیمت ورشکستگی ملی اعلام کرده است بهر نحو که مقتضی می‌دانند متنبه سازید"

شهربانی کل کشور در گزارش اخبار مهم از رادیوهای جهان می نویسد:

"از رادیو لندن روز 7/10/31 ساعت 15/19 الی 20

پاسخ به یکی از شنوندگان خرم‌آباد که پرسیده است چرا انگلستان دست از استعمار برنمی‌دارد و به نهضت ملی ایران وقعی نمی‌گذارد؟

جواب: اشاره‌ای که به نهضت ملی کرده‌اید درست واضح نیست کدام نهضت ملی است در اثر انقلاب مشروطیت در سال 1906 که در ایران به وقوع پیوست انگلیسها نسبت به آن نظر مساعد ابراز داشته‌اند؟!
مقصودمان از نهضت ملی جنبش حزب توده است انگلیسها نمی‌توانند با آن مساعد باشند. زیرا حزب توده و جنبش آن نهضت ملی نیست و نهضت روسی است و انگلیسها نمی‌توانند با آن موافق باشند باید شما اطمینان داشته باشید اگر در ایران نهضتی بوجود آید و درصدد اصلاح امور برآید انگلیسها آن را استقلال خواهند کرد"

و نیز در خلاصه اخبار مهم رادیو در 17 اردیبهشت ماه 1331 می نویسد:

"اخبار رادیو لندن به زبان فارسی 15/19 روز 16/2/1331

از گفتارهای رادیو لندن در جواب شنونده موسوم به مسلم از خرم‌آباد؛ سؤال کرده‌اید بنگاه رادیو انگلستان قبل از آنکه نفت در ایران ملی بشود چرا در باب میزان محصولات نفتی جهان اطلاعی پخش نکردند؛ در جواب می‌گوییم... احتیاج انگلستان به نفت ایران نیست و انگلستان و امریکا از نفت ایران نگرانند که از کار افتاده است می‌ترسند وضع اقتصادی ایران بدتر شود و سطح زندگی مردم ایران تنزل یابد و در نتیجه ایران طعمه کمونیستها شود علی‌الخصوص طعمه استعمارطلبی روسیه که هم‌اکنون عده‌ ای متوجه این خطر هستند اصرار دارند امریکا کمک مالی به ایران بدهد و نگذارد ایران کمونیست شود"!

شب قبل از کودتا رادیو بی بی سی در برنامه فارسی خود این شعر فارسی را که دوازده سال پیش در شب 3 شهریور 1320 خوانده بود تکرار کرد:

"چو فردا برآید بلند آفتاب من و گرز و میدان و افراسیاب"

بدین ترتیب کودتای 28 مرداد 1332 از جانب بریتانیا و آمریکای به اصطلاح طرفدار ملل آزاد! اجرا شد و نهضت ملی مردم ایران سرکوب گردید و در سال بعد دکتر علی امینی- وزیر دارایی کابینه سر لشکر زاهدی نفت ایران را طی قراردادی بنام «قرارداد کنسرسیوم» به غربی ها تسلیم کرد و با تشکیل این کنسرسیوم نفتی اهداف مورد نظر آمریکا و بریتانیا در ایران تأمین شد.

آنتونی پارسونز در سال های پس از کودتا در باره بدبینی ایرانیان نسبت به رادیو بی بی سی می گوید:

"ایرانی ها از شاه گرفته تا دولتمردان و سیاستمداران دست پائین هرگز فراموش نکرده بودند که بخش فارسی رادیو بی بی سی در اوایل جنگ دوم با هدف ضمنی تضعیف رضا شاه و بر کناری او از سلطنت تأسیس شده است و حتی پس از گذشت چهل سال قانع کردن ایرانیان به اینکه بی بی سی، یا به قول ایرانیان (رادیو لندن) صدای دولت انگلیس نیست، غیر ممکن به نظر می رسید... من سعی کردم بقبولانم که بی بی سی تشکیلات مستقلی است و دولت بریتانیا خط مشی آن را تعیین نمی کند"

منبع ما :‏ http://www.iusnews.ir/news/34-other/8512--bbc-.html

 نوشته شده توسط گروه خبری روز در سه شنبه 88/12/25 و ساعت 11:32 صبح | نظرات دیگران()