دکتر امیر محبیان-اشاره: آنچه که پس از انتخابات ریاست جمهوری اخیر در ایران رخ داد؛فراتر از مواضع سیاسی جریانات ضروری است از منظر علمی واکاوی شده و علاوه بر دلایل وقوع این رخداد ونیز تبعات سیاسی آن به ریشه های عمیق تر آن نیز پرداخته شود.هزینه هایی که کشوربابت این رخداد پرداخت تا حدی است که باید با شناخت دقیق و برنامه ریزی روشن؛ ضمن ایجاد فضای پر نشاط سیاسی در چارچوب آزادیهای تصریح شده در قانون اساسی از وقوع حرکت های غیر سامانمند و پر هزینه جلوگیری شود.در همین راستا ؛ نوشتار حاضر نگاهی گذرا به آن وقایع و ذکر پاره ای از پرسش هاو پاسخهایی اجمالی است که می تواند مبنایی برای طرحی پژوهشی جهت کاوش عمیق تر این پدیده باشد.
***
تحلیل یک پدیده سیاسی در دو سطح ممکن است:
- سطح لایه های بیرونی یا پروژه های در حال اجرا
-سطح لایه های درونی یا زیر ساخت اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی رخداد سیاسی
به عبارتی هر رخداد سیاسی که دایره تاثیر گذاری آن از سطح عادی فراتر رفت ومنشاء تاثیرات بر امنیت ملی شد؛ضرورتا باید دو پشتوانه دیگر آن هم مورد تحلیل قرار گیرد:
- پشتوانه اجتماعی ، یعنی طبقات یا اقشار اجتماعی حمایت کننده(چه کسانی حمایت می کنند؟)
- پشتوانه اقتصادی یا گروههای ذینفع(چه کسانی نفع می برند؟)
تعامل دو عنصر فوق بر شکل گیری فرهنگ سیاسی آن جریان سیاسی تاثیر مهمی دارد.
موضوع مورد بررسی:
" وقایع سیاسی پس از انتخابات ریاست جمهوری اخیرتحت عنوان جریان یا فتنه سبز چرا رخ داد؟ماهیت آن چه بود؟ ومدیریت آن چگونه ممکن است؟"
بحث مورد نظر را از سه منظر می توان بررسی کرد:
1. فاکت ها-واقعیت های اجتماعی و اقتصادی
2.فاکتورها- عوامل شاخص تاثیر گذار
3.آکتورها- بازیگران سیاسی
پرسش: وقایع بعد از انتخابات آیا یک پروژه سیاسی بود یا برون ریزی یک پروسه اجتماعی؟
براین باورم که هم دوم خرداد ، هم وقایع پس از آن وهم جریان سبز پروژه های مختلف سیاسی بودند که سعی در استفاده از ظرفیت های یک پروسه اجتماعی در جامعه ما داشتند.
ازاینرو، برای تحلیل این پروسه اجتماعی به فاکت های اجتماعی شکل دهنده این فرآیند اشاره می کنیم:
1.جهش جمعیتی (Baby boom) در سال های نخستین انقلاب که اثرات اجتماعی - فرهنگی- اقتصادی وسیاسی جدی بر جامعه ایرانی گذاشته و همچنان خواهد گذاشت ؛ تعدادی از این اثرات عبارتند از:
- پیدایش مسایل نوپدید اجتماعی
- تغییر ارزش های نسل جدید
2. تغییر گفتمان حاکمیت در زمان ریاست جمهوری آیت الله هاشمی رفسنجانی (دوران موسوم به سازندگی) وبروز پدیده هایی مثل:
- تغییرادبیات سیاسی
-شکل گیری طبقه جدید
- تقویت و بهبود وضع طبقه متوسط
-افزایش شکاف های اجتماعی و اقتصادی
- شروع پر سرعت توسعه عمدتا در حوزه اقتصادی
فاکتورها ی مثبت و منفی قابل بررسی در شکل گیری این فرآیند:
فاکتورهای منفی(بحران ساز):
1. توسعه ناهماهنگ اساسا بحران ساز است،زیرا:
- باعث شکاف طبقاتی می شود.
- طبقه متوسط را فربه ومتوقع می کند.
-طبقات ضعیف را فقیر و معترض می کند.
از اینرو؛ این شکاف بر اساس تز تد رابرت گر با ایجاد نوعی احساس محرومیت نسبی زمینه ساز نوعی احساس محرومیت می شود.
2.مدیریت انتقال ارزشهای نسلی در صورت ناتوانی ، بحران هویتی و شکاف نسلی ایجاد می کند.
3.فقدان شبکه نخبگان سیاسی سامانمند درون احزاب ریشه دار احزاب موجود را در مسیری قرار می دهد که بجای مدیریت ملی جریانات در صدد سوء استفاده خطی و جناحی از معضلات جامعه برآیند.
فاکتورهای مثبت(برای کنترل بحران):
1.جامعه ایرانی مسلمان واتصال حاکمیت با بدنه جامعه بویژه طبقات مستضعف از طریق ارزش های دینی قدرتمند است.
2.رهبری نظام فراتراز درگیری های جناحی بروقایع و مسیر تحولات اشراف نظری و عملیاتی موثردارد.
3.قدرت بسیج اجتماعی نظام بدلیل پشتوانه های دینی و انقلابی بسیار بالاست.
44. طرح گفتمان عدالت توسط رهبری و توجه دولت نهم به طبقات محروم پتانسیل اعتراضی طبقات پایین یا امکان سوء استقاده از آنها را تا حدود زیادی خنثی کرد.
آکتورها(بازیگران سیاسی):
پرسش مهم اینست:چرا مهندس موسوی؟
مهندس میر حسین موسوی دارای مزیت هایی بود که در صورت بهره گیری می توانست برای وی موقعیت ویژه ایجاد کند.این مزیت ها عبارت بودند از:
- سکوت بیست ساله و ابهام راز آلود حول دیدگاه های او
-تکیه بر گفتمان عدالت در دوران نخست وزیری که می توانست او را شریک گفتمانی دکتر احمدی نژاد کند.
- وجهه ساده زیستی
-امکان جلب آرای طیف هوادار خاتمی
اهداف سیاسی موسوی درپیش ازانتخابات:
1.احیای ظرفیت رای خاتمی
2.افزایش میزان رای خاتمی با ایجادشکاف در سبد رای اصولگرایان
3. تبدیل موسوی به عنصر موردتوافق همه مخالفان احمدی نژاد و کسب رای " نه به احمدی نژاد".
اما اشتباهات استراتژیک موسوی:
قبل از انتخابات:
1.دوری از گفتمان عدالت و تکیه بر گفتمان دموکراسی خواهی شکست خورده دکتر معین.
2.ورود به عرصه مناظرات و ایجاد تصویری منفعل از خود
3.دوری از گفتمان امام و انقلاب
4.اتکاء به نیروها و دیدگاههای رادیکال
اهداف سیاسی موسوی بعد ازانتخابات:
1. تلاش برای تبدیل سرمایه رای موجود به سرمایه اجتماعی
2.تبدیل سرمایه اجتماعی به سرمایه آشوب برای اعمال فشار به حکومت
اشتباهات موسوی بعد از انتخابات:
- عدم محاسبه درست نوع،شدت، عمق و ماهیت واکنش نظام و رهبری
- عدم شناخت ماهیت طبقات حامی خود که در شعار رادیکال و در عمل محافظه کارمی باشند.
- ورود به عرصه های پر هزینه و ریزش شدید نیروهای حامی
-ناتوانی در مدیریت بحران و کشاندن خود به کوچه های بن بست سیاسی
- ارزیابی غلط ازامکان بسیج اجتماعی نظام در برخورد فیصله بخش22 بهمن
وضعیت فعلی جریان حامی موسوی:
-راس سیاسی که از نیروهای ریزش شده انقلاب بوده وازلحاظ تئوریک دچار چرخش شده بودند؛عملا ازجایگاه تاثیرگذارخارج شده اند.
- بدنه رادیکال که اساسا تعلق خاطربه نظام ندارد و موسوی صرفا بهانه ای برای آنها بود تا با انقلاب مبارزه کنند؛احتمالا بر اساس خط دهی های خارج تا مدت زمانی محدود به آشوب های مناسبتی کاهش یابنده دست خواهند زد.
- بدنه عادی رای دهنده در صورت عدم توجیه تا مدتی به درون لاک محافظه کاری سیاسی خواهند رفت.
اما چه باید کرد؟
- شناسایی ماهیت ولایه بندی جریان معترض
- شناسایی مسایل مهم این اقشار و حوزه های بحرانی
- تلاش برای حل ، پاسخدهی یا توجیه پذیرفتنی مسایل وشبهات
- اصلاح روند توسعه و خروج از فاز توسعه ناهماهنگ
- دسته بندی و حل معضلات اساسی طبقات مستضعف نظیر بهداشت؛تحصیلات و مسکن
-ایجاد راه حل های انتقال ارزش های انقلاب به نسل جدید از مسیرهایی نظیر هنرو سینما
 

?
 

  انتهای خبر / پایگاه اطلاع رسانی جوان / کد خبر 115809

منبع ما : http://www.javanonline.ir/Nsite/FullStory/?Id=115809